Historia sanatorium

Sanatorium Przeciwgruźlicze w Smukale powstało z inicjatywy Stowarzyszenia do Walki z Gruźlicą jako Chorobą Społeczną Prowincji Poznańskiej. Rozpoczęło ono działalność 20.10.1904 r., zaś oficjalne otwarcie zakładu leczącego chore na gruźlicę kobiety (80 miejsc) nastąpiło dnia 6.06.1905 r.Budynki sanatoryjne zaprojektował Carl Meyer, który też osobiście nadzorował wszystkie prace budowlane. Sanatorium zlokalizowano w 80-letnim lesie sosnowym, który chronił budynki przed silnym wiatrem – bliskość malowniczej Brdy pozwalała na długie spacery. Do Sanatorium dojeżdżało się kolejką wąskotorową z oddalonej o 7 km Bydgoszczy.

Z uwagi na stale rosnącą liczbę chorych i zwiększającą się prywatnie leczoną klientelę, postanowiono zwiększyć ilość łóżek do 120 i dobudować następny budynek. W 1907 roku do głównego budynku dostawiono od strony wschodniej nowy budynek – łączył się on korytarzem-leżakownią z budynkiem głównym. W 1908 roku pobudowano dla dyrektora Sanatorium willę otoczoną tarasowym ogrodem.

W 1913 roku zbudowano odrębny budynek służący leczeniu dzieci chorych na gruźlicę. W lipcu 1913 r. otwarto na parterze oddział dla chłopców, zaś później, na piętrze – oddział dla dziewcząt. W tym też roku zbudowano drewnianą leżakownię, z której jednorazowo mogło korzystać 20 osób.

Wokół Sanatorium posadzono 5000 drzew, tworząc piękny park z alejkami i małą architekturą ogrodową.
Na początku XX wieku Sanatorium było nowoczesnym kompleksem leczniczym, zbudowanym według najbardziej funkcjonalnych wzorów architektonicznych dla tego typu obiektów.
Do Sanatorium należało 25 mórg obszaru leśnego, kompleks ogrodniczo-warzywny i zaplecze gospodarskie. Zakład leczniczy korzystał z własnego ujęcia wody – miał też własne zaopatrzenie w energię elektryczną. W głównym budynku znajdowała się kaplica i gabinety lekarskie, zaś pokoje chorych z zapleczem sanitarnym znajdowały się w obu budynkach od strony południowej. Na najwyższych piętrach skrzydła wschodniego i zachodniego rozplanowano pokoje dla lekarzy i pielęgniarek.
Po II wojnie światowej, kiedy gruźlica stała się groźną chorobą społeczną, Sanatorium przy niewielkich nakładach finansowych, pod dyrekcją lekarza-ftyzjatry II stopnia – Zbigniewa Romanowskiego, stało się nowoczesną placówką naukową, szczycącą się doskonałymi wynikami w leczeniu gruźlicy.

Obecnie zmieniono funkcję budynków sanatoryjnych i powoli Sanatorium zatraca swój uzdrowiskowy charakter.
Budynki Sanatorium wpisano do rejestru zabytków i jest nadzieja, że ten akt prawny uchroni je przed bezmyślną przebudową zacierającą ich charakterystyczne, malownicze cechy i pozwoli na zachowanie niewątpliwej urody tego unikatowego kompleksu leczniczego.

Dodatkowe informacje